Kapelaan in oorlogstijd
In november 1944 begon kapelaan Theo. W. Egberts (1906-1975) van de Utrechtse Sint Gertrudisparochie met het bijhouden van een dagboek. Egberts was in de Rivieren- en Dichterswijk kapelaan van 1939 tot 1949. Eind augustus wordt zijn dagboek gepubliceerd: “Kapelaan in oorlogstijd | Dagboek van Theo Egberts”. Auteur is Christa van Hees-Koot, geboren in de Dichterswijk en opgegroeid in de Rivierenwijk. Leden van Oud-Utrecht kunnen het dagboek met een speciale kortingscode via voorintekening nu voor € 17,50 bestellen.
Kapelaan Egberts schrijft met een soms verbijsterend krachtige beeldtaal. Je ziet het allemaal voor je. Het eindeloze gebel aan de pastoriedeur van wanhopige parochianen die geen eten meer hebben. Radeloze moeders, mokkende vaders, krijsende baby’s. De volle huiskamers waar met alles wat los en vast zit wordt geprobeerd om het warm te stoken, waar kinderen zonder ondergoed spelen in de ondraaglijke stank van opgewarmd gaarkeukenvoedsel.
Theo Egberts en zijn medekapelaans vinden het leed niet meer te harden. Troost bieden als eten het enige is wat mensen nodig hebben, is hun niet langer genoeg. Ze willen iets doen. Als bedelbroeders beginnen twee kapelaans eind 1944 een voedselinzameling in Twente. Daar is immers nog wel eten. Theo Egberts is in Enschede geboren en Tukker Bernard Koopmans heeft in bijna elk dorp wel familie wonen. De twee krijgen hulp van het Utrechtse transportbedrijf Jongerius dat het vervoer regelt.
Door hun onvermoeibare inspanningen en met hulp het familienetwerk van kapelaan Bernard Koopmans slagen ze er in de winter van 1945 in om ruim driehonderd Utrechtse kinderen “met een ribbenkast waar je dwars doorheen kan kijken” in gastvrij Twente ondergebracht te krijgen. Dankzij de vrijgevigheid van de Twentenaren gaan er tonnen voedsel naar Utrecht. Voor de gaarkeukens die de parochie opzet, maar ook voor een extraatje met kerst voor alle 1.100 gezinnen in de parochie.
Het dagboek van kapelaan Egberts omvat zestig broze en vergeelde velletjes A-4 aan twee zijden van onder tot boven vol getypt. Hij bewaart ook een aantal persoonlijke herinneringen, zoals verzetskrantjes en de eerste nummers van de krant die na de bevrijding van Utrecht verscheen. De documenten werden in 2001 in het Twentse Glanerbrug ontdekt in het parochiearchief van de R.K. parochie in Glanerbrug. Daar was kapelaan Egberts, zoals hij in zijn dagboek ooit vurig wenste, in 1962 pastoor geworden en in 1975 overleden.
Christa van Hees, geboren en grotendeels opgegroeid in de Rivierenwijk, kreeg in 2020 bij toeval een kopie van het dagboek onder ogen en besefte onmiddellijk de historische waarde ervan. Het dagboek schetst niet alleen een uniek beeld van wat zich in het laatste oorlogsjaar in de huiskamers van de parochianen afspeelt, maar geeft ook een gouden inkijkje in wat er achter de pastoriedeur gebeurt. Dankzij het beeldende taalgebruik van Theo Egberts leest zijn dagboek vaak als een spannend jongensboek. De emotie spat er geregeld vanaf.
Christa van Hees bewerkte het complete dagboek en voegde er een aantal verhalen aan toe. Over kinderen uit de Rivierenwijk die naar Twente werden geëvacueerd bijvoorbeeld. Ook zocht ze uit wat de rol was van transportbedrijf Jongerius en hoe het na de oorlog verder is gegaan met kapelaan Egberts. Het eindresultaat is een zeer rijk geïllustreerd boek van ruim 200 pagina’s met harde kaft op A-4 formaat. Dankzij bijdragen van vijf fondsen kost het boek in de winkel slechts € 19,95.
Wie vóór 15 juli via de website intekent, betaalt € 17,50 (exclusief verzendkosten). Bestellers betalen pas op het moment dat het boek er is. Ze krijgen daarover in augustus persoonlijk bericht met betaalgegevens.
Kijk voor meer informatie en het reserveringsformulier op www.kapelaaninoorlogstijd.nl De kortingscode voor leden van Oud-Utrecht is OU-0821.