Nieuws

Zijsteeg van de Eligenstraat te Utrecht met enkele bewoners tijdens wateroverlast door een defecte riolering 1957.

In 1973 kocht het toenmalige gemeentearchief van Utrecht het fotoarchief aan van de bekende Utrechtse persfotograaf L.H. Hofland. Het ging om meer dan 8.000 zwartwitnegatieven en enkele honderden losse foto’s uit de periode 1956-1970 waarin Hofland vooral voor het Utrechtsch Nieuwsblad fotografeerde. Dit materiaal is jarenlang op de plank blijven liggen, maar in de afgelopen tien jaar is er door medewerkers van Het Utrechts Archief hard gewerkt aan de ontsluiting van deze indrukwekkende collectie. Momenteel zijn meer dan 3.000 foto’s van Hofland beschreven en gedigitaliseerd en via de beeldbank van het archief te bekijken. De foto’s van Hofland geven een prachtig beeld van de bijzondere gebeurtenissen en het dagelijkse leven in en rond het Utrecht van de jaren zestig. 

Eerste repetitie van het fanfarekorps Aurora met nieuwe laaggestemde muziekinstrumenten in het oefenlokaal aan de Hopakker 1968.

Fotograaf voor vele kranten 

Laurens Hendrik (‘Henk’) Hofland werd op 14 juli 1909 geboren in het huis Goedestraat 116bis te Utrecht. Zijn vader was wisselloper bij de Bank Vlaer & Kol. Als 11-jarige begon Hofland te experimenteren met zijn eerste fototoestel, een boxje van ƒ 1,50. Zijn 18e verjaardag in 1927 viel samen met het behalen van het diploma voor de Handelsdagschool. Op die dag vestigde hij zich als zelfstandig fotograaf en zijn eerste opdracht was een groepsportret van de geslaagden van zijn school. Dat was meteen een succes, want er volgden heel wat nabestellingen. In zijn eerste jaren als professioneel fotograaf werkte hij met name voor het vakblad De Kleinveeteelt waarvoor hij fotografeerde tijdens pluimveetentoonstellingen. Vanaf 1932 ging Hofland fotograferen voor het Utrechtsch Dagblad en het Utrechtsch Nieuwsblad. Aanvankelijk op de fiets, daarna met een bromfiets en later op een motor reed hij in de jaren dertig het hele land door en fotografeerde vele bijzondere gebeurtenissen, onder andere de opening van de Jamboree in Vogelenzang door Lord Baden-Powell in 1936. Op 24 december 1936 trouwde Hofland met Amelia Beenen met wie hij zeven kinderen kreeg. In 1938 verhuisde het gezin naar Badhoevedorp nadat Hofland een aanstelling had gekregen als chef fotograaf bij de KLM. Hij keerde echter binnen twee jaar terug naar Utrecht, want het werk bij de KLM was hem ‘te rustig’, ook al reisde hij veel naar het buitenland en zag hij tot tweemaal toe een vliegtuig voor zijn ogen crashen. Eind 1939 vestigde Hofland zich in het huis Boomstraat 9 te Utrecht, waar hij de rest van zijn leven zou blijven wonen. tijdens de oorlogsjaren maakte Hofland pasfoto’s voor valse persoonsbewijzen (‘buiten onder het balkon, waar iedereen het kon zien’) en moest hij ook een tijd onderduiken. Na de oorlog ging Hofland weer afwisselend voor Utrechtse kranten fotograferen: het Nieuw Utrechts Dagblad, de Utrechtse editie van Het Vrije Volk en het Utrechtsch Nieuwsblad, waarbij zijn zoon L.H. Hofland jr. hem regelmatig assisteerde. Daarnaast was Hofland de vaste fotograaf van de studentenvereniging Unitas, fotografeerde hij voor Veilig Verkeer Nederland, de Steenkolen Handelsvereniging, het Leger des Heils en had hij talloze losse foto-opdrachten. Het onregelmatige leven en de soms heftige gebeurtenissen waarmee Hofland als persfotograaf geconfronteerd werd, in combinatie met zijn ervaringen uit de tweede Wereldoorlog, eisten op een gegeven moment hun tol. In 1972 stopte Hofland op doktersadvies met zijn werk als fotograaf. Hij overleed op 18 maart 1987 te Utrecht. 

Aanrijding tussen een auto en een autobus van het GEVU op de hoek van de Jan van Galenstraat en de Alexander Numankade 1967

Betrapper van de tijdgeest 

In de door het Gemeentearchief aangekochte foto’s van Hofland wisselen groot en klein nieuws elkaar af. Dramatische gebeurtenissen ontsnapten niet aan de lens van Hofland: de watersnoodramp in Zeeland van 1953, de treinramp bij Harmelen in 1962, het ontplofte munitieschip in de Kernhaven op 12 juni 1967, vele branden en nog veel meer auto-ongelukken. De politiescanner stond voortdurend aan in huize Hofland, vaak tot ergernis van de familieleden. tussen al deze rampen door leek Hofland een tegenwicht te vinden in het ‘kleine nieuws’, zoals jubilea en openingen, maar vooral ook alledaagse gebeurtenissen die de gemoedelijkheid van de jaren zestig lijken te bevestigen: schoolkinderen die voorgelezen worden op een braakliggend terreintje, een kleuterjuf die gaat trouwen, een fanfarekorps in zijn oefenlokaal. Ondertussen broeide het ook in de stad: studenten kwamen in opstand, er werd gestaakt bij Werkspoor en het alsmaar toenemende verkeer in en rond de stad liep helemaal vast. Al deze gebeurtenissen werden door Hofland met gevoel voor de tijdgeest fotografisch gedocumenteerd. Kenmerkend aan het werk van Hofland is dat hij een echte ‘mensenfotograaf’ was. Als het even kan, staan er vele, soms zelfs tientallen personen op zijn foto’s. De ene keer poserend, de andere keer terloops en soms lijken de personen gearrangeerd als in een scène van een theaterstuk met veel figuranten. Het zijn met name dit soort foto’s die een levendig sfeerbeeld geven van de jaren vijftig en zestig en zich duidelijk onderscheiden van het werk van Hoflands collega’s, die zich vooral op objecten of slechts op de hoofdpersonen richtten.

Ouder werk grotendeels verdwenen 

De in 1973 door het Gemeentearchief aangekochte negatieven bestrijken dus alleen de laatste periode van Hoflands carrière als fotograaf. Van de periode vóór 1956 zijn bij Het Utrechts Archief slechts een kleine 100 foto’s bekend. Het is interessant te achterhalen waar zich nog oude foto’s van Hofland bevinden. Zelf bewaarde hij geen afdrukken en tot in de jaren vijftig fotografeerde hij voornamelijk op glasplaten, die destijds vanwege ruimtegebrek al vernietigd zijn. De fotoarchieven van de verschillende kranten waarvoor Hofland fotografeerde zijn inmiddels ook opgeschoond of verspreid en zoekgeraakt, maar zo nu en dan druppelt er via aanwinsten nog onbekend werk van hem bij Het Utrechts Archief binnen. Wie weet wat er in de toekomst nog boven water komt.

Burgemeester jhr. mr. C. J. A. de Ranitz van Utrecht tijdens een wedstrijd sjoelen in het buurthuis Ons Ondiep, 1963.

Judoka Anton Geesink in de Oranjestraat te Utrecht met oa de zusters kruideniers Van der Valk 1961.

Berging van een te water geraakte auto op de Rijnkade 1960.

Aanrijding op de kruising van de Prins Hendriklaan en de Jan van Scorelstraat 1950

Gezicht in de Kroonhof 1955-1960.

Publiek tijdens de instuif ter gelegenheid van de officiële opening van het Winkelcentrum Overvecht 1969.

Verklede kinderen tijdens een buurtfeest in de Riemstraat 1970.

Dansende personen tijdens het slotfeest van de Cinemanifestatie 66 te Utrecht in de hal van de bioscoop Camera 1966.

Telefonist van de GG en GD 1962.

Kinderen op de glijbaan aan de Stephensonstraat 1965.

Modeshow door cursisten van Vereniging Toynbee avondonderwijs voor volwassenen in het gebouw voor Kunsten en Wetenschappen 1967.

Start Zwarte Zes 1967 op de parkeerplaats bij het wegrestaurant Albert's Corner aan de Atoomweg actie Vereniging voor verkeersveiligheid met zes dames en drie sportauto's 1967.

Nederlandse Jeugdbond ter Bestudering van de Geschiedenis afdeling Utrecht in de werfkelder behorende bij het huis Nieuwegracht 37, 1968.

Bijlage(n)
Fotograaf Hofland